Αισθητικές αξίες και σχετικισμός

[Λεκές]

@vidna

Η αντικειμενικότητα μπορεί να βασίζεται στο θεό, στη φύση, ή στη λογική που υπερβαίνει τον κοινό νου. Το μόνο που έγραψα ήταν μια προσπάθεια εξήγησης της πιθανής αντικειμενικότητας των αξιών δίνοντας μια αναλογία για την αντικειμενικότητα του perception στους ανθρώπους. Μπαίνουμε σε πολύ δύσκολη συζήτηση τώρα που ξεφεύγει αλλά σκέψου τα εξής:

Το οπτικό σύστημα των εντόμων δεν επεξεργάζεται το περιβάλλον με τον ίδιο τρόπο που το επεξεργαζόμαστε εμείς. Οι άνθρωποι όμως δε βλέπουν ροζ αντί για κόκκινο, βλέπουν κόκκινο. Οπότε δεν καταλαβαίνω πως θα μπορούσαν να βλέπουν ροζ όπως λες (εμένα αυτός ο σχετικισμός μου φαίνεται αδιανόητος). Αν η αντικειμενικότητα είναι κάτι που δεν εξαρτάται από τις απόψεις αλλά από τον εγκέφαλο μας ή τη συνείδηση μας (ή τη λεπτή σχέση μεταξύ των δύο), τότε δε βλέπω λόγο γιατί να ασπαστείς αυτού του είδους το σχετικισμό. Δεν ξέρω πως βλέπεις μη σύγκλιση στις αισθήσεις. Εμένα αν μου κόψουν το χέρι θα πεθάνω απ' τον πόνο και πιθανολογώ το ίδιο ισχύει και για τους υπόλοιπους. Αν ρωτήσω ανθρώπους γύρω μου αν βλέπουν ένα δέντρο ή αν αυτό το δέντρο είναι δίπλα σε ένα παγκάκι πιστεύω θα συμφωνήσουν μαζί μου. Βέβαια, το οπτικό σύστημα των ανθρώπων διαμορφώνεται σε ένα βαθμό απ'τις εξωτερικές συνθήκες. Αν ζήσεις 30 χρόνια σε μια σπηλιά θα υπάρχουν επιπτώσεις. Αλλά απ'την άλλη, το οπτικό σύστημα παρά το εύρος του έχει κ ένα όριο (πιθανότατα λόγω βιολογικών περιορισμών). Κάτι παρόμοιο μπορεί να ισχύει και στα αξιακά μας συστήματα. Λίγοι θα δεχτούν πως ο βασανισμός μωρών είναι κάτι ηθικό ή πως το ηθικό πρόσημο μιας τέτοιας πράξης εξαρτάται απ'τον καθένα ξεχωριστά. Αν κάποιος στις σημερινές κοινωνίες το βλέπει σαν μια ουδέτερη ή πιθανότατα επιθυμητή πράξη, τον αντιμετωπίζουμε σαν ψυχοπαθή (ο αντίστοιχος με αχρωματοψία στην περίπτωση των χρωμάτων). Το γεγονός πως η συμπόνοια για τον πόνο του άλλου μπορεί να αναπτυχθεί ή να αλλοιωθεί από τις εξωτερικές συνθήκες (για παράδειγμα σε μερικές κοινωνίες σκότωναν μωρά), δεν αναιρεί την πιο γενική αφετηρία που έχει σαν μια από τις επιλογές της το συναίσθημα της συμπόνοιας. Και προφανώς για να χτίσουμε ένα αξιακό σύστημα πατάμε κάπου, αλλιώς θα ήμασταν κάτι σαν αμοιβάδες που δεν είναι προορισμένες για πολλά. Πολυ χοντροκομμένα τα λέω αλλά εύχομαι να γίνομαι αντιληπτός.

Για να επιστρέψουμε στο θέμα, αν έλεγες πως εφόσον οι άνθρωποι και οι κατσαρίδες δεν βλέπουν με τον ίδιο τρόπο το φυσικό κόσμο, άρα μάλλον δεν υπάρχει μια αλήθεια (που δε μιλάμε για αντικειμενικότητα πλέον αλλά για αλήθεια), και άρα αυτό εννοείς με σχετικισμό, δεν θα μπορούσα να πω πολλά. Βέβαια οι άνθρωποι έχουν εφεύρει την επιστήμη που μας επιτρέπει να προσεγγίζουμε πράγματα για το φυσικό κόσμο που μας φαίνονται εντελώς counter-intuitive (βλ. κβαντομηχανική) και δεν μπορούμε να τα κατανοήσουμε πλήρως, αλλά αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν επιχείρημα και για κάποιον που θέλει να επιτεθεί αλλά και για κάποιον που θέλει να υιοθετήσει το σκεπτικισμό (εντιτ: σχετικισμο εννοω). Ευτυχώς δεν έφτασε εκεί η κουβέντα.