Τι μου θυμίσατε τώρα....
Το παρακάτω άρθρο είναι από το σάιτ του ανδριανόπουλου και είναι πιουρ σιτ(παχύ σ) κατά τη γνώμη μου(τόσο το άρθρο όσο και το βιβλίο) αλλά αρκετά διασκεδαστικό σε ορισμένα σημεία. Πιο πειστικά είναι τα εξ φάιλς
Code:
Η ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ:
ΚΑΤΑΡΡΙΠΤΟΝΤΑΣ ΤΟΥΣ ΜΥΘΟΥΣ ΤΗΣ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ
27/12/2004
Κάθε βιβλίο του Μάικλ Κράιτον προκαλεί την διάνοια και δίνει το εναρκτήριο λάκτισμα για συζητήσεις κι’ αντιπαραθέσεις. Συνδυάζοντας την μοναδική μαεστρία του επιδέξιου μυθιστοριογράφου με την αναλυτική σκέψη του επιστήμονα κατορθώνει να φέρει κοντά στον μέσο πολίτη σύνθετες έννοιες και προκλητικά δεδομένα που διαφορετικά θα έμεναν κρυμμένα στα σκοτεινά γραφεία κάποιων ερευνητικών ινστιτούτων. Τα κείμενά του φέρνουν κοντά στον μέσο αναγνώστη σύνθετα επιστημονικά ζητήματα εκλαϊκεύοντας έτσι υποθέσεις κι ανακαλύψεις – τη θεωρία του χάους με το Τζούρασικ Πάρκ, τον οικονομικό πόλεμο Ιαπωνίας – ΗΠΑ με τον Ανατέλλοντα Ήλιο, το ζήτημα της σεξουαλικής παρενόχλησης με το Αποκάλυψη, τις έρευνες στην κβαντομηχανική για την κίνηση στο χρόνο με το Timeline, την πρόοδο στην νανοτεχνολογία και την μοριακή βιολογία με το Θήραμα - που δύσκολα θα γίνονταν γνωστές στο ευρύ κοινό.
Το τελευταίο του όμως βιβλίο («Κατάσταση Φόβου») σπάει όλα τα ταμπού. Διότι μέσα από την τεχνική κατασκευή ενός συναρπαστικού θρίλερ τινάζει στον αέρα μια σειρά από πολιτικά ορθόδοξες αντιλήψεις που έχουν να κάνουν με το περιβάλλον και την οικολογία. Στο πιο φιλόδοξο, κατά τη γνώμη μου, βιβλίο του μέχρι σήμερα ο Κραίτον οικοδομεί πάνω στις σύγχρονες κοινωνιολογικές αναζητήσεις περί Κοινωνίας του Ρίσκου*, στα ευρήματα ψυχολόγων για την κουλτούρα του Φόβου στην σημερινή ζωή**, αλλά και στα αναλυτικά εργαλεία που έχει θέσει η επιστήμη της Πολυπλοκότητας στα χέρια των κοινωνικών επιστημόνων*** για να καταρρίψει μια σειρά από απόλυτους σχεδόν μύθους. Θύμα του η Οικολογία και τα Κινήματα Προστασίας του Περιβάλλοντος. Που παραβλέποντας αυστηρά επιστημονικά δεδομένα εκμεταλλεύονται την τάση των σύγχρονων κοινωνιών να τρομοκρατούνται με το παραμικρό*', να επιζητούν προστάτες κι ακτιβιστές για το κάθε τι που δύσκολα καταλαβαίνουν και να θεωρούν υποσυνείδητα περίπου αφύσικη την ευημερία που απολαμβάνουν*''.
Σε «Κατάσταση Φόβου» (State of Fear) λοιπόν βρίσκονται κατά τον Κράιτον οι αναπτυγμένες κοινωνίες του δυτικού κόσμου κι ακολουθούν σχεδόν άβουλα τους ισχυρισμούς των οικολόγων για τον επικείμενο δήθεν θάνατο του πλανήτη από τις καταστρεπτικές επιπτώσεις της οικονομικής ανάπτυξης και του βιομηχανικού πολιτισμού. Η θέση του συγγραφέα είναι πως η λεγόμενη «κοινή λογική» κατασκευάζεται σε μια κοινωνία βουτηγμένη μέχρι τον λαιμό στις ανάγκες των Μ.Μ.Ε. Που ζουν ουσιαστικά από την παραγωγή φόβου κι ανησυχίας. Κι αυτό βολεύει τους εχθρούς της ελεύθερης οικονομίας. Διότι ο φόβος επιτάσσει αυξημένες κρατικές παρεμβάσεις και συνακόλουθα την εξάρτηση σε μεγάλο βαθμό των κυβερνήσεων από τις θελήσεις των περιβαλλοντολόγων και των αριστερών κομμάτων με τα οποία συνδέονται.
Τα επίσημα στοιχεία λοιπόν καταπνίγονται. Προς το συμφέρον αναπόδεικτων ισχυρισμών. Από πουθενά δεν προκύπτει λ.χ. πως υπερθερμαίνεται ο πλανήτης. Αντίθετα, η στάθμη του νερού της θάλασσας δεν ανεβαίνει, οι Μαλδίβες δεν κινδυνεύουν με αφανισμό, η γήινη θερμοκρασία δεν είναι παραπάνω απ’ ό,τι ήταν στα τέλη του προπερασμένου (19ου) αιώνα ενώ οι παγετώνες στην Ισλανδία αυξάνονται και οι πάγοι στην Ανταρκτική παχαίνουν σε θερμοκρασίες χαμηλότερες από συνήθως. Τέλος, το φαινόμενο του θερμοκηπίου δεν υπάρχει μια και στο βόρειο ημισφαίριο η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας είναι χαμηλότερη από αυτή του εδάφους.
Ο Κράιτον καταρρίπτει μία προς μία όλες τις κινδυνολογικές προφητείες των περιβαλλοντολόγων επαναφέροντας στο προσκήνιο ένα φάντασμα που πριν τρία χρόνια περίπου τάραξε τα νερά των φανατικών της οικολογίας. Το φάντασμα ανήκει στον Δανό επιστήμονα Μπιόργκ Λόμποργκ και παρουσιάζεται με την μορφή του βιβλίου του "Ο Σκεπτικός Περιβαλλοντολόγος" (The Skeptical Environmentalist) που καταρρίπτει με στέρεα επιχειρήματα και θεμελιωμένα στατιστικά στοιχεία τους περισσότερους ισχυρισμούς των οικολόγων για μια επικείμενη δήθεν καταστροφή του πλανήτη.
Σύμφωνα με τον Λόμποργκ, (στα στοιχεία του οποίου καταφεύγει, έστω και έμμεσα, ο Κράιτον) , η τρύπα του όζοντος επουλώνεται, ο Αμαζόνιος έχει συρρικνωθεί κατά μοναχά 14% από την ημέρα που εμφανίσθηκε ο άνθρωπος πάνω στη γη κι ότι μόνο το 0,7% των ειδών που υπάρχουν πάνω στη επιφάνεια του πλανήτη πρόκειται να εξαφανισθούν στη διάρκεια των επομένων 50 χρόνων - ένα ποσοστό δηλ. ίδιο η και μικρότερο από την μέχρι τώρα πορεία φυσιολογικής αντικατάστασης των ειδών στην διάρκεια της ζωής της γης μας. Ο Λόμποργκ αποδεικνύει πως το επίπεδο της ζωής των ανθρώπων όχι μόνο δεν χειροτερεύει αλλά πως και οι φτωχότεροι ανάμεσά τους γίνονται βαθμιαία όλο και πιο πλούσιοι. Τα πράγματα βέβαια δεν είναι τέλεια. Αλλά είναι πολύ καλύτερα από τους ισχυρισμούς των οικολόγων αλλά και από κάθε άλλη φάση της ιστορικής πορείας του ανθρώπου πάνω στη γη.
Το παγκόσμια έγκυρο βρετανικό περιοδικό Economist σε ειδικό αφιέρωμά του για το βιβλίο του Λόμποργκ επετέθη εναντίον των επικριτών του επισημαίνοντας τον πανικό που έχει προκληθεί στις τάξεις τους. Το επιστημονικό περιοδικό Scientific American αφιέρωσε σε ένα του τεύχος έντεκα ολόκληρα άρθρα (!) σε αντιπάλους του Λόμποργκ για να ανατρέψουν την επιχειρηματολογία του. Οι απαντήσεις όμως των οικολόγων και περιβαλλοντολόγων στα θεμελιωμένα επιχειρήματα του Λόμποργκ παρουσιάζονται αδύνατες και ανούσιες. Περισσότερο υβριστικές και σε αρκετές περιπτώσεις αδικαιολόγητα ειρωνικές οι θέσεις των περιβαλλοντολόγων αδυνατούν να δώσουν απάντηση στην ουσία των πέντε κυρίως τομέων πάνω στους οποίους ο Λόμποργκ επικεντρώνει την μελέτη του.
Αντί για ραγδαία μείωση των πρώτων υλών του πλανήτη, όπως διατυμπανίζουν οι θεωρητικοί του περιβάλλοντος, ο Λόμποργκ αντίθετα υποστηρίζει πως τα αποθέματα αυξάνουν. Στο φάσμα της επερχόμενης πείνας από την πληθυσμιακή έκρηξη που απειλεί τον πλανήτη ο Λόμποργκ με στατιστικά επιχειρήματα αποδεικνύει πως η αύξηση του παγκόσμιου πληθυσμού έχει σταματήσει και πως η αγροτική παραγωγή έχει αυξηθεί ελαχιστοποιώντας έτσι σχεδόν απόλυτα την προοπτική ενός επικείμενου φαινομένου πείνας. Δεν υπάρχει κίνδυνος άμεσης και ριζικής εξαφάνισης των διάφορων βιολογικών μορφών υποστηρίζει ο Λόμποργκ ούτε βέβαια κινδυνεύει ο πλανήτης από αποψίλωση των δασών. Τέλος, ο Λόμποργκ με αδιάψευστα στοιχεία αποδεικνύει πως η μόλυνση του περιβάλλοντος μειώνεται σε απόλυτη αντιστοιχία με την αναπτυξιακή πορεία κάθε χώρας. Κατά συνέπεια το περιβάλλον δεν πρόκειται να σωθεί από μια συγκράτηση της οικονομικής ανάπτυξης παρά αντίθετα από την άμεση επιτάχυνσή της.
Ο Λόμποργκ υποδεικνύει πως τα υπάρχοντα επιστημονικά στοιχεία συχνά παραβλέπονται από τους κινδυνολόγους του περιβάλλοντος η και καμιά φορά χρησιμοποιούνται με, εκούσια η ακούσια, λανθασμένο τρόπο. Τα ίδια στοιχεία στα χέρια του Λόμποργκ οδηγούν σε καθησυχαστικά συμπεράσματα ενώ οι επαγγελματίες περιβαλλοντολόγοι τα αξιοποιούν με τρόπο που προκαλεί πανικό και οδηγώντας στην κινδυνολογία.
Εξ' άλλου, συχνά δημόσια οι ίδιοι ομολογούν πως υπερβάλλουν για να τρομάξουν τον κόσμο. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του Στέφεν Σνάιντερ, που ορθογράφησε με πάθος εναντiον των απόψεων του Λόμπορτγκ στο περίφημο ειδικό αφιέρωμα του Scientific American. Είχε όμως αυτός δηλώσει παλαιότερα (1989) στο Discover: "Δεν είμαστε μοναχά επιστήμονες. Είμαστε και άνθρωποι. Και θα θέλαμε να δούμε τον κόσμο να γίνεται ένα καλύτερο μέρος. Για να πετύχουμε κάτι τέτοιο έχουμε ανάγκη να αποσπάσουμε με κάποιο τρόπο την προσοχή του κοινού. Κι αυτό σημαίνει κατά βάση κάλυψη των απόψεών μας από τα Μ.Μ.Ε. Έτσι προσφέρουμε τρομοκρατικά σενάρια, κάνουμε απλουστευμένες και δραματοποιημένες δηλώσεις και αποσιωπούμε τις όποιες επιστημονικές αμφιβολίες έχουμε για τα λεγόμενά μας. Ο καθένας μας οφείλει να διαλέξει ανάμεσα στο να είναι αποτελεσματικός η στο να είναι ειλικρινής".
Συνειδητά λοιπόν οι "ανησυχούντες" περιβαλλοντολόγοι συχνά ψεύδονται. Για να κινητοποιήσουν τον κόσμο. Εκμεταλλεύονται τον φόβο που προκαλούν για να προωθήσουν τους στόχους τους. Τώρα όμως ο Κράιτον τους χτυπάει εκεί που αδυνατούν να αμυνθούν. Στο επίπεδο δηλαδή του ευρείας κατανάλωσης λαϊκού αναγνώσματος που σύντομα θα εμφανισθεί και στις οθόνες των κινηματογράφων. Δεν είναι ώρα λοιπόν τώρα να τους ζητήσουμε να σιωπήσουν, μια κι η αξιοπιστία τους έχει προσεγγίσει το μηδέν; Όπως επισημαίνει σε κύριο άρθρο του ο Economist (2 Φεβρ. 2002) "η επιστήμη δεν χρειάζεται υπερασπιστές για να αντιμετωπίσει τον κ. Λόμποργκ. Σίγουρα όμως χρειάζεται υπεράσπιση από επιστήμονες του είδους του κ. Σνάιντερ".
* Βλ. σχετ. Ulrich Beck, Risk Society:
Towards a New Modernity (1992)
** David L. Altheide, Creating Fear;
News and the Construction of Crisis (2002)
*** D. S. Byrne, Complex Systems and the Social Sciences (2003) και Paul Cilliers, Complexity and Postmodernism:
Understanding Complex Systems (1998)
*' Frank Furedi, The Culture of Fear:
Risk Taking and the Morality of Low Expectation (2002)
*'' Peter Huber, Hard Green:
Saving the Environment from the Environmentalists (1999)